بی‌عدالتی حرفه‌ای از عوامل مهاجرت پرستاران/ از ظرفیت پرستاران تخصصی استفاده کافی نمی‌شود

به گزارش گروه اجتماعی نخ نیوز، عباس عبادی در نشست سیاستی «بررسی نقش پرستاران در نظام سلامت» با بیان اینکه خروجی این نشست‌ها باید به بهبود کیفیت زندگی مردم منجر شود، اظهار کرد: اگر گردهمایی‌ها صرفاً به بحث و تبادل نظر محدود شود و به افزایش دسترسی مردم به خدمات ایمن، باکیفیت و مقرون‌به‌صرفه منتهی نشود، عملاً کم‌اثر خواهد بود.

چالش گران اداره شدن نظام سلامت

معاون پرستاری با اشاره به انتقاد وارد بر نظام سلامت کشور درخصوص «گران اداره شدن خدمات» گفت: هزینه‌بر شدن ساختار ارائه خدمات، دسترسی مردم به خدمت باکیفیت را دچار محدودیت می‌کند. این در حالی است که ما مجموعه‌ای نزدیک به یک میلیون نفر نیروی انسانی در بخش دولتی و غیردولتی داریم که بخش بزرگی از آنها می‌توانند در کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری نقش‌آفرینی کنند.

وی افزود: یکی از عوامل ترک خدمت یا مهاجرت همکاران، موضوع کرامت و احساس بی‌عدالتی حرفه‌ای است. کرامت تنها به پرداخت‌ها محدود نمی‌شود؛ بلکه به این مربوط است که آیا فرد در جایگاه متناسب با دانش و مهارتش به‌کار گرفته می‌شود یا خیر.

ظرفیت‌های مغفول مانده پرستاران، ماماها و پزشکان عمومی

عبادی با بیان اینکه مدل ارائه خدمت در سال‌های اخیر موجب دور شدن برخی گروه‌ها از نقش اصلی‌شان شده است، تصریح کرد: از ظرفیت پرستاران تخصصی، پزشکان عمومی و کارشناسان مامایی به اندازه کافی استفاده نمی‌شود. بخشی از نیروهای آموزش‌دیده ما به دلیل ساختار تخصص‌گرایی بیش از حد، عملاً از چرخه اصلی ارائه خدمت خارج شده‌اند.

وی خاطرنشان کرد: حدود ۳۴ تا ۳۵ درصد از فارغ‌التحصیلان ارشد و دکترای پرستاری در جایگاهی متناسب با تخصص خود فعالیت نمی‌کنند. این یعنی بخشی از ظرفیت مهم نظام سلامت بلااستفاده مانده است.

معاون پرستاری با اشاره به تجربیات بین‌المللی گفت: در کشورهای پیشرو، نقش پرستاران، ماماها و کارشناسان بهداشت در ارائه خدمات اولیه سلامت محوری است. نتیجه این رویکرد، کاهش هزینه‌ها، ارتقای کیفیت خدمات و افزایش رضایت مردم است.

او ادامه داد: شرکت‌کنندگان داخلی و خارجی در این نشست نیز تجربه زیسته خود را ارائه خواهند کرد تا نشان دهند که استفاده هوشمندانه از نیروهای خط مقدم چگونه می‌تواند در خدمت‌رسانی عادلانه و کارآمد نقش داشته باشد.

تأکید بر نقش همه گروه‌های سلامت در سیاست‌های کلان

عبادی با اشاره به سیاست دولت در توسعه نظام پزشکی خانواده گفت: پزشک خانواده تنها به حضور پزشک محدود نیست؛ همه گروه‌های سلامت باید در این ساختار نقش‌آفرینی کنند. ما انبوهی از فارغ‌التحصیلان کاربلد داریم که بسیاری از آنها علاقه‌ای به کار در بیمارستان ندارند و باید از توان آنها در پیشگیری، مراقبت در منزل، مراقبت تسکینی و سایر خدمات جامعه‌محور بهره گرفت.

رئیس کل سازمان نظام پرستاری نیز در ادامه این جلسه گفت: نظام سلامت کشور ما با کمبود منابع مواجه است و ۵۰ تا ۶۰ درصد هزینه های سلامت از جیب مردم پرداخت می شود در حالی که می توان با توسعه نقش پرستاران خدمات با کیفیت با قیمت بسیار ارزانتر ارائه کرد.

احمد نجاتیان در نشست سیاستی بررسی توسعه نقش پرستاران در نظام سلامت اظهار کرد: این یک نشست متفاوت است و به عنوان فرایندی در جهت همکاری بین‌رشته‌ای ـ که امروز در سطح جهان موضوع بسیار مهمی است ـ اهمیت فراوان دارد. همکاران حوزه توانبخشی نیز حضور دارند و امروز یک گفت‌وگوی خوب در جهت بهبود عملکرد نظام سلامت خواهیم داشت.

وی افزود: واقعیت این است که نظام‌های سلامت سه هدف عمده دارند. همه نظام‌های سلامت به وجود آمده‌اند تا سه کار را انجام دهند که شامل ارتقای سلامت مردم، محافظت مالی از آن‌ها و ارائه خدماتی با قیمت مناسب است که در آن مردم آسیب مالی نبینند و کرامت انسانی حفظ شود.

نجاتیان افزود: در حقیقت، نظام‌های سلامت باید پاسخگو باشند و به نیازهای غیرسلامتی مردم نیز پاسخ بدهند. این‌ها اهدافی است که همه نظام‌های سلامت دنبال می‌کنند و ما باید نقش پرستار را در این سه‌گانه ببینیم؛ اینکه چه نقشی می‌توانیم ایفا کنیم تا دسترسی مردم به خدمات بهبود یابد.

 نجاتیان ادامه داد: از سال‌های گذشته، مفهومی تحت عنوان دسترسی مردم در نظام‌های سلامت به وجود آمد که با PHCادامه پیدا کرد؛ سلامت برای همه، مسیری بود برای اینکه خدمات سلامت را در دسترس مردم قرار دهد. بعدها این مفهوم تحول یافت و از سال ۲۰۱۵، مفهوم پوشش همگانی سلامت (Universal Health Coverage) به ادبیات جهانی اضافه شد و امروز در همه دنیا مطرح است. اگر بخواهیم نقش پرستار را بررسی کنیم، باید ببینیم در این مفهوم، در کجای داستان هستیم و چه کمکی می‌توانیم بکنیم.

رئیس کل سازمان نظام پرستاری گفت: پوشش همگانی سلامت سه موضوع اساسی را مطرح می‌کند اینکه به چه کسی، چه خدماتی و با چه قیمتی ارائه شود. هدف این است که مردم در زمان مناسب، به نیازهای اساسی سلامت با قیمت مناسب دسترسی داشته باشند.

وی ادامه داد: امروز بحث قیمت یک موضوع بسیار مهم است. هزینه‌های سنگین نظام سلامت، به‌ویژه آن بخش که بیشتر بر دوش مردم و از جیب آن‌ها پرداخت می‌شود، یکی از مسائل جدی نظام‌های سلامت است و ما باید در تمام سیاست‌گذاری‌ها آن را مدنظر داشته باشیم.

نجاتیان تصریح کرد: در کشور ما نیز موضوع خرید راهبردی خدمات سلامت مطرح شده است؛ یعنی برای ارائه یک خدمت باید ببینیم با چه گروه و چه سرویسی می‌توان همان کیفیت را با قیمت مناسب‌تری ارائه داد. اگر یک فرد می‌تواند توسط بهورز درمان شود، لزومی ندارد به مراقب سلامت مراجعه کند؛ اگر با مراقب سلامت قابل انجام است، لزومی ندارد پرستار یا پزشک را وارد درمان او کنیم.

وی ادامه داد: این معنای خرید راهبردی است. اگر بتوان خدماتی را با کیفیت مناسب در منزل ارائه داد و این کار به‌صرفه‌تر است، دلیلی ندارد تخت بیمارستان یا ICUرا اشغال کنیم. مهم این است که خدمت با کیفیت و قیمت مناسب به مردم برسد.

نجاتیان با بیان اینکه امروز نظام‌های سلامت دنیا، از جمله کشور ما، با کمبود منابع مواجه‌اند، توضیح داد: برآوردهای معمول نشان می‌دهد که بیش از ۵۰تا ۶۰درصد هزینه‌های سلامت از جیب مردم پرداخت می‌شود؛ در حالی که طبق قوانین باید به ۳۰درصد برسد. چگونه این فاصله را باید کم کنیم؟ چگونه هزینه‌های مردم را کاهش دهیم، در حالی که سلامت و کیفیت خدمات حفظ شود؟ یکی از راهکارها استفاده از مکانیزم‌های بیمه‌ای و همکاری نزدیک بین گروه‌های نظام سلامت است.

وی ادامه داد: برخی مأموریت‌ها و خدمات را باید به گروهی که می‌تواند آن خدمت را با همان کیفیت و با قیمت مناسب‌تر ارائه دهد. واگذار کنیم خوشبختانه، با افتخار باید بگویم در حوزه پرستاری پیشگام بوده‌ایم. زمانی برخی خدمات را پرستار انجام می‌داد، اما بعد بررسی کردیم و دیدیم مثلاً گرفتن علائم حیاتی را فردی با تحصیلات یک‌ساله تحت عنوان «کمک‌پرستار» هم می‌تواند انجام دهد.

رئیس کل سازمان نظام پرستاری گفت: تحقیقات نشان داد که این موضوع نه به کیفیت خدمات آسیب می‌زند و نه باعث افزایش هزینه می‌شود؛ بلکه هزینه‌ها را کاهش می‌دهد و نیاز به پرستار متخصص و لیسانس کمتر می‌شود.

وی بیان کرد: امروز سیستم کمک‌پرستاری در کشور نهادینه شده است و بخشی از خدمات پرستاری به کمک‌پرستار تفویض شده و با همان کیفیت انجام می‌شود.

نجاتیان افزود: این یک مدل خوب برای کشور ماست. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد می‌توانیم این فضا را برای گسترش نقش پرستار نیز باز کنیم؛ پرستاران می‌توانند نقش بهتر و گسترده‌تری را با هدف بهبود دسترسی مردم و کاهش هزینه‌های نظام سلامت ایفا کنند. این فرصت گران‌بهایی است که گفت‌وگویی بین‌حرفه‌ای داشته باشیم و به سمت بهبود نظام سلامت حرکت کنیم.