مرور سه دهه ارتباطات پهن‌باند ثابت در ایران

به گزارش نخ نیوز، توسعه اینترنت در ایران از حدود ۳۰ سال قبل آغاز شد. آن زمان ظرفیت اتصال کل کشور به اینترنت حدود ۹ کیلوبیت بر ثانیه بود و پروتکل کنترل انتقال (TCP) و آدرس (IP) آن اواخر سال ۷۲ به عنوان زیر شبکه دانشگاه وین راه‌اندازی شد.

یک سال پس از آن دامنه دات آی آر (IR.) به ثبت رسید و موسسه «ندا رایانه» به عنوان اولین سرویس دهنده اینترنت Dial-up (سرویس ارتباط اینترنتی با استفاده از مودم) در کشور آغاز به کار کرد. اولین دامنه اینترنتی ایران به نام neda.net به ثبت رسیده است.

سال ۷۴ شرکت خدمات دیتا، زیرنظر شرکت دولتی مخابرات ایران تاسیس شد و مسئولیت توسعه خدمات دیتا در کشور به طور کامل و انحصاری در اختیار این شرکت دولتی که زیر مجموعه پست و تلگراف وقت بود، قرار گرفت.

۲ سال پس از ایجاد این دسترسی انحصاری، مرکز تحقیقات فیزیک نظری و ریاضیات، برای توسعه پهنای باند اینترنت، از طریق لینک جدید ۱۲۸ کیلوبیتی به ماهواره Archway در شهر میلان ایتالیا وصل شد. چند ماه بعد، ظرفیت این اتصال به نقطه اشباع رسید.

در گزارشی که سازمان تنظیم مقررات آن را منتشر کرده است، روند توسعه اینترنت پهن‌باند ثابت از سال ۷۴ تا ۸۲ روند معمول خود را طی کرده است. در این بازه زمانی تقریبا ۱۰ ساله، ۱۱ شرکت موفق به دریافت پروانه فعالیت شدند تا به واسطه آن به بازار ارایه اینترنت عمومی وارد شوند.

بیش از ۲۰ سال از ورود ADSL گذشت

به گزارش خبرنگار گروه علم و آموزش ایرنا، توسعه اینترنت در ایران از حدود ۳۰ سال قبل آغاز شد. آن زمان ظرفیت اتصال کل کشور به اینترنت حدود ۹ کیلوبیت بر ثانیه بود و پروتکل کنترل انتقال (TCP) و آدرس (IP) آن اواخر سال ۷۲ به عنوان زیر شبکه دانشگاه وین راه‌اندازی شد.

یک سال پس از آغاز فعالیت این ۱۱ شرکت، برای اولین بار اینترنت پرسرعت ADSL به شهروندان ارائه شد و همزمان وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات، از واگذاری ۸۵ هزار پورت اینترنت پرسرعت در شهر تهران خبر داد.

سال ۱۳۸۷ فناوری WIMAX (فناوری بی‌سیم برای اتصال به اینترنت) به ایران رسید. در این سال مجوز WIMAX به چهار شرکت در ایران داده شد اما این مجوز، یک تبصره مهم داشت که به واسطه آن دارندگان پروانه تنها می‌توانستند، وایمکس ثابت عرضه کنند. به همین دلیل امکان دریافت اینترنت در حال حرکت منتفی و موکول به آغاز به کار اپراتور سوم تلفن همراه در کشور شد.

در نتیجه اگر چه اپراتورهای وایمکس حدود یک سال بعد از دریافت پروانه، ارایه خدمات خود را آغاز کردند اما نتوانستند تحول بزرگی در بازار ایجاد کنند و همچنان شرکت‌های PAP (ارایه خدمات عمومی انتقال داده‌ها و ایجاد پورت پرسرعت) با وجود همه محدودیت‌ها و مشکلات، بازیگران اصلی اینترنت در ایران هستند.

سال ۸۸ شرکت مخابرات ایران به بخش خصوصی واگذار شد و توانست مجوز عرضه ADSL را دریافت کند. این موضوع مشکلات شرکت‌های PAP را افزایش داد. زیرساختی ملی که تا کنون با دشواری‌ در اختیار شرکت‌های PAP قرار می‌گرفت، اکنون در اختیار یک رقیب بود. با این حال ورود مخابرات به حوزه اینترنت پرسرعت، توانست ضریب نفوذ آن را به شکل چشم‌گیری در کشور افزایش دهد.

سال ۱۳۸۹ محدودیت‌های پهنای باند ۱۲۸ کیلوبایت بر ثانیه برای کاربران خانگی لغو شد و این مساله تقاضا برای ADSL را به شدت افزایش داد. کاربران هر کدام به دنبال این بودند تا بتوانند با سرعت بیشتری به دنیای مجازی متصل شوند.

سال ۹۳ با پایان دوره پروانه شرکت‌های PAP و با هدف ساماندهی فعالان این بخش، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی اعلام کرد که از این پس تنها ۲ پروانه به فعالان این بخش در قالب شبکه ارتباطات ثابت (FCP) و ارایه خدمات ارتباطی ثابت (SERVCO) ارائه می‌کند.

مصوبه بیت‌استریم برای بالا بردن کیفیت اینترنت ثابت

سه سال پس از اعلام سازمان تنظیم مقررات، مصوبه بیت استریم (ارایه سرویس اینترنت روی خط فیبرنوری توسط شرکتی غیر از مخابرات) به تصویب رسید.

بر اساس این مصوبه قرار شد، زیرساخت فیبرنوری دربخش دسترسی شرکت مخابرات ایران با شرکت‌های دارنده پروانه FCP و SERVCO به اشتراک گذاشته شود و با رفع انحصار مخابرات در این بخش، کیفیت خدمات افزایش بیابد و امکان انتخاب برای مشترکان فراهم شود. این مصوبه البته در عمل با چالش‌هایی همراه شد.

در سال ۱۴۰۰، کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، اصول حاکم بر صدور پروانه‌ای را به تصویب رساند تا برای اولین بار در ایران، امکان ارایه سرویس‌های یکپارچه از سوی اپراتورها را میسر کند. بر اساس این مصوبه، دارندگان پروانه CNSP (پروانه همگرانی شبکه و خدمات ارتباطی) می‌توانند تمامی خدمات ارتباطی ثابت و همراه که در کشور مجاز هستند را به مشترکان خود ارایه دهند.

تمرکز بر صدور پروانه جدید CNSP (پروانه همگرانی شبکه و خدمات ارتباطی) از دیگر موضوعاتی است که با هدف انحصارزدایی شرکت مخابرات بر شبکه ارتباطی کشور و بهبود شرایط موجود اجرایی شده است.

تمام اقداماتی که اکنون در دست اجراست یا برای سال‌های آینده برنامه‌ریزی شده، برای رسیدن به این هدف است تا کاربران بتوانند سرعت‌های چند ۱۰۰ مگابیتی را تجربه کنند. یکی از گام‌های بزرگ وزارت ارتباطات برای دستیابی به این هدف، راه‌اندازی و واگذاری ۲۰ میلیون پورت فیبرنوری و تسهیل کردن دسترسی به تجهیزات برای استفاده از این فناوری است.